Zapalenie zatok to choroba charakterystyczna dla okresu jesieni oraz zimy. Najczęściej objawia się zatkanym nosem, katarem przednim lub tylnym (z wydzieliną w gardle), bólem twarzy promieniującym nawet do uszu, bólem głowy przy zmianach pozycji (na przykład schylaniu się), gorączką, osłabieniem i ogólnym, złym samopoczuciem. Co warto wiedzieć na temat tej choroby i jak skutecznie ją leczyć?

Czym jest zapalenie zatok?

Zapalenie zatok przynosowych to infekcja błony śluzowej wyścielającej zatoki: szczękowe, czołowe, sitowe lub zatokę klinową. Infekcja powoduje gromadzenie się śluzu w zatokach, co wywołuje ból i dyskomfort. Zapalenie zatok może być ostre i przewlekłe, może mieć też kilka przyczyn: bakteryjne, wirusowe lub grzybicze. Istnieją również zapalenia zatok na tle alergicznym. Według nowych wytycznych EPOS 2020, w przypadku ostrego zapalenia zatok typu wirusowego, objawy ustępują całkowicie do 10 dni od zakażenia i często towarzyszą przeziębieniu. W przypadku powirusowej odmiany, objawy choroby nasilają się po 5 dniach od zakażenia i mogą trwać nawet do 3 miesięcy. Przewlekła postać zapalenia zatok może trwać nawet powyżej 12 tygodni i skupia się wokół jamy nosowej oraz zatok, ze średnim natężeniem objawów. Szacunkowo na zapalenie zatok zapada od 6 do 15% populacji.
W jaki sposób leczyć zapalenie zatok?

Ostre zapalenie zatok przynosowych (OZZP)

Leczenie zależy od zdiagnozowanej postaci choroby. W przypadku ostrego zapalenia zatok przynosowych (OZZP) konieczna jest wizyta u lekarza, który na podstawie wywiadu oraz badania laryngologicznego zleci odpowiednie leki. Przy odmianach wirusowej lub powirusowej stosuje się leczenie objawowe: można stosować irygacje (płukania) za pomocą roztworu soli fizjologicznej (potwierdzenie skuteczności wymaga jednak dalszych badań), czy ciepłe okłady na czoło i nos w celu rozrzedzenia wydzieliny. Oprócz tego, konieczne jest zażywanie leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych (np. paracetamolu czy ibuprofenu), czy kropli do nosa, jednak nie zaleca się stosowania ich dłużej, niż 5 dni. Tabletki obkurczające błonę śluzową nosa są zalecane wyłącznie doraźnie. Antybiotyki stosowane są przy gorączce powyżej 38 stopni Celsjusza oraz brakiem poprawy po 10 dniach klasycznego leczenia. Zapaleniu zatok sprzyjają takie czynniki, jak czynne i bierne palenie, budowa anatomiczna jamy nosowej, a także zbyt niska wilgotność powietrza.

Przewlekłe zapalenie zatok przynosowych (PZZP)

O sposobie leczenia przewlekłego zapalenia zatok najczęściej decyduje lekarz laryngolog. Jednym z pierwszych badań, pozwalającym ocenić stan zatok, jest badanie endoskopowe nosa. Podstawowym, radiologicznym badaniem diagnostycznym jest tomografia komputerowa (TK). W przypadku długotrwałego, przewlekłego zapalenia zatok zaleca się również wykonanie badania węchu, ze względu na wysokie ryzyko zaburzeń powonienia. Najczęściej w leczeniu stosuje się terapię glikokortykosteroidami (GKS) donosowymi oraz płukanie nosa solą fizjologiczną, których skuteczność jest potwierdzona w najnowszych rekomendacjach EPOS 2020.

Podsumowanie

Zapalenie zatok potrafi skutecznie uprzykrzyć życie niejednemu pacjentowi. Jednak leczeniu sprzyja wczesna diagnoza lekarska oraz odpowiednio dobrane leki. Jeśli objawy nie ustępują, warto zasięgnąć opinii lekarza laryngologa. Za pomocą specjalistycznych badań (m.in. badania endoskopowego nosa) czy badania węchu, możliwe będzie dobranie odpowiedniego leczenia, a w przypadku przewlekłej postaci zapalenia zatok – poprawa jakości życia.

Piśmiennictwo:

1. M. Wiercińska, Zapalenie zatok przynosowych: przyczyny, objawy i leczenie, https://www.mp.pl/pacjent/otolaryngologia/choroby/choroby-nosa-i-zatok/179617,zapalenie-zatok-przynosowych [data wejścia: 28.10.2022].
2. P. Brożek, Zapalenie zatok – objawy, diagnostyka, leczenie, https://www.doz.pl/czytelnia/a16311-Zapalenie_zatok__objawy_diagnostyka_leczenie [data wejścia: 28.10.2022].
3. Magazyn Otolaryngologiczny, no. 75-76, Zeszyt 3 i 4, Stowarzyszenie Rynologia Polska, s. 81, 84, 96.