O neurologopedii mówi się w mediach dużo mniej, niż o klasycznej logopedii. Tymczasem istnieje wiele przesłanek do tego, aby udać się na konsultacje do tego specjalisty. W dzisiejszym artykule przedstawiamy sylwetkę Małgorzaty Graczyk-Kowalskiej, logopedy i neurologopedy w Centrum Zdrowia AGVITA w Poznaniu, z którą rozmawiała Weronika Janiak.
Czym różni się neurologopeda od logopedy i surdologopedy?
Małgorzata Graczyk – Kowalska, logopeda i neurologopeda: Logopeda zajmuje się przede wszystkim pracą nad prawidłowym realizowaniem dźwięków mowy, a co za tym idzie dba o sprawność aparatu artykulacyjnego, higienę głosu, funkcje słuchowe, fonacyjno-oddechowe oraz prymarne, takie jak przyjmowanie pokarmów i płynów. Surdologopeda jest specjalistą zajmującym się zaburzeniami w zakresie komunikacji i rozwoju mowy, wynikającymi z uszkodzenia słuchu.
Neurologopeda specjalizuje się w zakresie diagnozy i terapii zaburzeń językowych i komunikacyjnych, których przyczyną są uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego. Zadaniem neurologopedy jest rozwijanie zdolności komunikacyjnych i językowych poprzez stymulację pracy mózgu oraz usprawnianie funkcji prymarnych u pacjenta. Warto jednak pamiętać, że neurologopeda i surdologopeda to specjaliści, posiadający wspólną wiedzę z zakresu logopedii ogólnej, dlatego mogą prowadzić także terapię logopedyczną.
W jakich przypadkach wymagana jest konsultacja z tym specjalistą?
Konsultacja z neurologopedą jest wskazana w przypadku, gdy u pacjenta mamy do czynienia z uszkodzeniami układu nerwowego, zespołami genetycznymi, opóźnionym rozwojem mowy, afazją, dyzartrią, zaburzeniami w zakresie przyjmowania płynów i pokarmów, rozszczepem podniebienia, spektrum autyzmu, mózgowym porażeniem dziecięcym. Ponadto wizyta u specjalisty dotyczyć może dzieci urodzonych przedwcześnie lub z grupy ryzyka okołoporodowego, a także tych, u których zauważono trudności w rozumieniu lub nadawaniu mowy, problemy z gryzieniem i żuciem czy nadmierne ślinienie. Należy pamiętać, że neurologopeda pracuje również z pacjentami dorosłymi, których zaburzenia językowe powstały na skutek udaru czy wypadku, a także chorób neurodegeneracyjnych.
Co trzeba wziąć pod uwagę, wybierając się do neurologopedy?
M. G-K: W przypadku dzieci warto przypomnieć sobie informacje dotyczące okresu prenatalnego, porodu oraz rozwoju dziecka w pierwszym roku życia. Tego typu wiadomości są niezbędne do przeprowadzenia właściwej diagnozy. W zależności od problemu, z którym rodzice udają się do neurologopedy, dobrze mieć ze sobą aktualne badania od lekarzy specjalistów – bardzo często to oni kierują małych pacjentów na terapię neurologopedyczną.
Neurologopeda sprawdza u dziecka funkcje prymarne, prawidłowe odruchy fizjologiczne w obrębie aparatu artykulacyjnego, dlatego dla komfortu badania zaleca się, by dziecko nie spożywało posiłku bezpośrednio przed wizytą. Dorośli pacjenci z nabytymi zaburzeniami językowymi powinni mieć ze sobą aktualne badania od neurologa, w zależności również od stanu pacjenta – wsparcie bliskiej osoby.
Czy istnieje taka specjalizacja jak neurologopeda dziecięcy?
M. G-K:Na ten moment w oficjalnej nomenklaturze figuruje określenie ,,neurologopeda’’, które obejmuje pracę zarówno z dziećmi, jak i dorosłymi. Wiem jednak, że coraz częściej na forach czy też gabinetach spotyka się zapis ”neurologopeda dziecięcy’’, mający wskazywać docelową grupę pacjentów, z jaką pracuje dany terapeuta. Osobiście uważam, że to znacznie ułatwia wyszukiwanie terapeutów, będących specjalistami w zakresie potrzeb określonych pacjentów. Praca z małymi dziećmi znacznie różni się od terapii osób dorosłych. Z tego co wiem, są już kierunki typu ,,Neurologopedia ogólna i dziecięca’’.
Jak przebiega proces diagnozy neurologopedycznej?
M. G-K:Diagnoza neurologopedyczna rozpoczyna się od bardzo szczegółowego wywiadu, który pomaga ustalić przyczynę zauważonych nieprawidłowości. W przypadku dzieci niezwykle ważne są informacje od rodziców na temat przebiegu ciąży, porodu oraz rozwoju psychoruchowego ich pociechy w pierwszym roku życia. Ponadto równie istotna jest wiedza na temat bieżących czy przebytych chorób pacjenta oraz aktualnych badań od lekarzy specjalistów, takich jak badanie audiologiczne, neurologiczne czy foniatryczne. Podczas diagnozy sprawdzane są również wcześniej wspomniane funkcje prymarne oraz fonacyjno-oddechowe. Ocenie poddaje się również sprawność i budowę artykulatorów, a także przede wszystkim kompetencje komunikacyjne i językowe, m. in. rozumieniei nadawanie mowy, powtarzanie, nazywanie, poprawność artykulacyjną, rozumienie przyczynowo-skutkowe i wiele innych. W przypadku dzieci w wieku przedszkolnym/szkolnym oraz pacjentów dorosłych sprawdzana jest również umiejętność czytania i pisania – oczywiście poziom badania dostosowany jest do wieku pacjenta. Diagnoza neurologopedyczna wymaga wielospecjalistycznej oceny funkcjonowania badanej osoby, dlatego niezbędna jest współpraca z innymi specjalistami.
Od czego zależy przebieg terapii u neurologopedy?
M. G-K:Na przebieg terapii neurologopedycznej ma wpływ wiele czynników. Pierwszym z nich jest oczywiście określenie przyczyny problemu, z którym przychodzi pacjent. Dzięki temu znacznie łatwiej jest ustalić plan terapii i osiągnąć założone cele. Niezwykle ważna jest również współpraca z innymi specjalistami – zarówno lekarzami, jak i terapeutami.
Wielu pacjentów neurologicznych wymaga wsparcia nie tylko ze strony neurologopedy, ale również fizjoterapeuty, psychologa czy terapeuty integracji sensorycznej. Ponadto oczywiście podstawą skutecznej terapii jest dobra relacja z terapeutą oraz sumienność i systematyczność w zakresie wykonywania zalecanych przez specjalistę ćwiczeń.
