Zapalenie ucha zewnętrznego to dolegliwość o różnych postaciach. Jedna z jej postaci, ostre rozlane zapalenie ucha zewnętrznego, jest potocznie znana jako tzw. ucho pływaka. Nie jest to jednak jedyna przyczyna zapalenia ucha zewnętrznego, którego leczenie wymaga konsultacji laryngologicznej. Przeczytaj ten artykuł i dowiedz się więcej na ten temat.

Zapalenie ucha zewnętrznego to jedna z postaci chorób ucha, obok zapalenia ucha środkowego oraz ucha wewnętrznego. Ucho zewnętrzne składa się z dwóch głównych elementów: małżowiny usznej oraz przewodu słuchowego zewnętrznego. Małżowina uszna jest zbudowana z chrząstki. Pełni rolę ochronną dla ucha środkowego i zbierającą dźwięk. Przewód słuchowy zewnętrzny ma długość około 3 cm i jest w części pokryty woskowiną. Stany zapalne, które powstają w tym obszarze, dzieli się na: bakteryjne, wirusowe, grzybicze i mieszane.

Zapalenie ucha zewnętrznego – przyczyny

Zakażeniom w uchu zewnętrznym sprzyja kilka czynników. Są to:
– podrażnianie ucha w wyniku mechanicznego czyszczenia ucha z woskowiny (np. patyczkami higienicznymi, które służą jedynie do czyszczenia małżowiny usznej),
– noszenie aparatów słuchowych,
– częsty kontakt ucha zewnętrznego z wodą,
– inne urazy mechaniczne wewnątrz ucha.
Niektóre choroby sprzyjają powstawaniu stanów zapalnych w uchu zewnętrznym. Na liście najczęściej wymienianych są: alergie, cukrzyca, osłabienie odporności, alergie, trądzik, czy łojotokowe zapalenie skóry.

Zapalenie ucha zewnętrznego – postacie

Istnieje kilka postaci zapalenia ucha zewnętrznego. Literatura specjalistyczna wymienia m.in. ostre, rozlane zapalenie ucha zewnętrznego, ograniczone zapalenie ucha zewnętrznego oraz złośliwe zapalenie ucha zewnętrznego. Poniżej przedstawiamy charakterystykę każdego z nich.

Ostre rozlane zapalenie ucha zewnętrznego

Przy rozlanym zapaleniu ucha zewnętrznego objawy pojawiają się w części chrzęstnej i kostnej. To najczęstsza forma zapalenia skóry przewodu słuchowego zewnętrznego. Przeważnie zapalenie dotyczy jednego ucha. Przyczyną powyżej 90% zapaleń są bakterie, rzadziej – grzyby. Aż 80% z nich występuje w miesiącach letnich.

Do najczęstszych objawów chorobowych zaliczają się: trudności ze słyszeniem, uczucie swędzenia i pełności w uchu, ból ucha. Rodzaj leczenia zależy w dużej mierze od informacji o pacjencie pozyskanych przez lekarza. Wpływają na nie: historia chorób uszu, niedobór odporności, obecność drenów wentylacyjnych, radioterapia, uszkodzenia błony bębenkowej, czy cukrzyca.

Ograniczone zapalenie ucha zewnętrznego

Ten typ powstaje najczęściej w części chrzęstnej. Za jego powstanie odpowiadają najczęściej bakterie z rodzaju gronkowców. Ich działanie doprowadza do powstania tzw. czyraków. Pierwsze objawy tej postaci zapalenia ucha zewnętrznego to silny, promieniujący ból. Pojawia się zwłaszcza przy nacisku na małżowinę uszną, czy żuciu.

W zależności od miejsca powstania czyraka, może również powstać obrzęk. W przypadku tej postaci zapalenia może dojść do przejścia zakażenia na ślinianki, czy na węzły chłonne. Najczęściej po kilku dniach obserwuje się jedynie wyciek ropny o różnym natężeniu.

Złośliwe zapalenie ucha zewnętrznego

Najrzadszym, a zarazem najgroźniejszym dla zdrowia chorego zapaleniem ucha zewnętrznego jest złośliwe zapalenie ucha zewnętrznego. Występuje najczęściej u osób w podeszłym wieku z wrodzonymi zaburzeniami odporności lub zaburzeniami nabytymi w wyniku radioterapii, chemioterapii. Czynnikiem ryzyka złośliwego zapalenia ucha zewnętrznego jest występowanie cukrzycy.

Podczas choroby w tym przebiegu dochodzi do stanu zapalnego kości podstawy czaszki. Jest to efekt „rozlania się” zakażenia poza zewnętrzny przewód słuchowy. Choroba staje się szczególnie niebezpieczna, kiedy dochodzi do porażenia nerwu twarzowego. Śmierć następuje najczęściej w wyniku sepsy, rdzeniowych, zapalenia zakrzepowego zatok żylnych opony twardej lub zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych.

Podstawą leczenia jest terapia precyzyjnie dobranymi antybiotykami, w skrajnych przypadkach – konieczne jest zastosowanie terapii hiperbarycznej lub leczenia chirurgicznego.

Podsumowanie

Niewłaściwe leczenie zapalenia ucha zewnętrznego może doprowadzić do groźnych powikłań. Odpowiednio dobrane krople do uszu, oczyszczanie mechaniczne ucha z założonymi opatrunkami, a także zastosowanie leków zależy od prawidłowo postawionej diagnozy przez lekarza laryngologa. Fachowa pomoc znacznie skraca czas choroby, poprawia komfort pacjenta oraz wyklucza możliwość pomylenia stanu zapalnego z innymi chorobami uszu.

Piśmiennictwo:

1) R. Bartoszewicz, P. Zarębska, A. Bruzgielewicz, K. Niemczyk, Zapalenie ucha zewnętrznego, Polski Przegląd Otolaryngologiczny 2012, 2(1), 110-116,
2) E. Hassmann-Poznańska, D. Dzierżanowska, M. Poznańska, Ostre rozlane zapalenie ucha zewnętrznego,
3) P. Lepka, A. Katkowska, S. Barnaś, Złośliwe zapalenie ucha zewnętrznego – opis przypadku.