Na brzmienie naszego głosu składa się wiele czynników. Nie każdy wie, że w medycynie istnieje osobna specjalizacja zajmująca się emisją i funkcjonowaniem głosu – foniatria. Często lekarz foniatra jest także audiologiem, który zajmuje się funkcjonowaniem słuchu. Przedstawiamy 5 powodów, dla których warto wybrać się do foniatry.
Proces wytwarzania dźwięku, który nazywamy głosem jest skomplikowany. Wymaga czynności wielu narządów. Jeśli któryś z nich zawiedzie, brzmienie głosu może się zmienić lub nawet zaniknąć. Fachowo nazywa się to zaburzenia traktu głosowego. Nie bez powodu mówi się o tym, że na brzmienie głosu mają wpływ ogólny stan zdrowia, nawodnienie organizmu, charakter pracy, czy doświadczany stres. Granica między poważnymi zaburzeniami a przejściową niedyspozycją bywa jednak bardzo cienka. Dlatego powstaje pytanie: kiedy warto rozważyć konsultację z foniatrą?
Powód 1: Planowane wykonywania zawodu związanego z głosem
Dobrym pomysłem jest konsultacja z foniatrą na ostatnim roku studiów licencjackich lub magisterskich, w przypadku studiowania kierunku związanego z pracą głosem. Dlaczego? Specjalista za pomocą odpowiednich narzędzi jest w stanie ocenić warunki głosowe pacjenta, zdiagnozować ewentualne trudności z emisją głosu oraz pozostawić zalecenia w celu utrzymania głosu w dobrej kondycji. Nieumiejętne posługiwanie się głosem może przyśpieszyć wystąpienie chorób zawodowych i znacznie go obciążyć. Profilaktyczne spotkanie ze specjalistą daje szansę na przygotowanie się do pracy z głosem, czy eliminacji niesprzyjających nawyków. Wiele kierunków studiów, np. pedagogika, specjalizacje nauczycielskie na filologiach, czy dziennikarstwo i komunikacja społeczna posiadają już w swoich programach zajęcia z emisji głosu, które mogą nie uwzględniać indywidualnych potrzeb.
Powód 2: Występowanie długotrwałej chrypki
Pracujesz już z głosem? Być może z czasem zaczniesz doświadczać jednej z najpopularniejszych chorób zawodowej – chrypki. Najczęstszą jej przyczyną jest zbyt niska wilgotność powietrza
w otoczeniu oraz nieprawidłowa emisja głosu. Specjalista może postawić diagnozę na podstawie wywiadu, badania przedmiotowego, oceny odsłuchowej głosu, badania wideolaryngostroboskopowego (VLS), badań akustycznych lub samooceny. Ważnym czynnikiem w tym procesie jest rehabilitacja foniatryczna, czyli ćwiczenia mające na celu polepszenie jakości emisji głosu. Są to indywidualne ćwiczenia z terapeutą, zalecone po zdiagnozowanych problemach z głosem. Czasami konieczna jest przerwa w używaniu głosu w celu jego regeneracji.
Powód 3: Zanikanie głosu
Zanikanie głosu może wystąpić nie tylko w wyniku choroby lub nadmiernej pracy głosem. Wydolność głosu zależy także od innych czynników. Pod uwagę należy wziąć stan zdrowia, doświadczane sytuacje stresowe, stan nawodnienia ciała, a także natężenie wykonywanej głosem pracy. Ignorowanie zanikania głosu może doprowadzić do jego czasowej utraty, zwanej fachowo bezgłosem. Oprócz wspomnianego badania wideolaryngostroboskopowego (VLS), foniatra może również przeprowadzić ocenę odsłuchową głosu, badania akustycznej oraz, na podstawie stwierdzeń pacjenta, dokonać samooceny jakości głosu. Uniwersalnym sposobem na poprawę jakości głosu jest odpoczynek.
Powód 4: Jąkanie się
Jąkanie się to także pole działania dla foniatry. Wynika to z faktu, że u osoby jąkającej się, w wyniku zaburzenia płynności wypowiedzi, mogą występować problemy z prawidłowym oddychaniem. Oddychanie jest natomiast kluczowym elementem prawidłowej emisji głosu. Rehabilitacja foniatryczna jest jednym z elementów terapii przy problemach z ciągłością wypowiedzi. Badania przeprowadzone przez foniatrę mogą potwierdzić lub wykluczyć niektóre, możliwe przyczyny jąkania oraz skierować pacjenta do odpowiedniego specjalisty.
Powód 5: Trudności w przełykaniu
Pojawiające się problemy przy przełykaniu również mogą wymagać interwencji lekarza foniatry. Blokada w gardle może mieć charakter fizyczny lub psychiczny. Dzięki badaniu fizykalnemu lub użyciu wideolaryngostroboskopa (VLS), możliwe jest wstępne zbadanie przyczyny. W przypadku przyczyn
o podłożu psychicznym, konieczna może się okazać wizyta u fizjoterapeuty lub u psychologa.
W przypadku fizycznych objawów, leczenie zależy od przyczyny. Udanie się do foniatry jest pierwszym krokiem na drodze do zbadania przyczyny.
Podsumowanie
Choć powodów do konsultacji z lekarzem foniatrą można znaleźć o wiele więcej, w tym artykule przedstawiamy kilka najważniejszych. Ważne, żeby pamiętać, że leczenie zaburzeń czynności głosu jest skuteczne tylko wtedy, kiedy zostanie podjęte w odpowiednim momencie. Dbanie o głos to gwarancja jego niezawodności, również w okresie przeciążenia.
Piśmiennictwo:
1. J. Olszewski, J. Nowosielska‑Grygiel, Nowe metody diagnostyczne oceny czynności głosu dla potrzeb foniatry i logopedy, Logopaedica Lodziensia, 2017(1).
2. B. Sznurowska- Przygocka, M. Śliwińska-Kowalska, Ocena skuteczności rehabilitacji foniatrycznej głosu u nauczycieli z przewlekłą dysfonią, „Otorynolaryngologia” 2012, 11(2); s. 60-70.
3. M. Śliwińska-Kowalska, E. Niebudek-Bogusz (red.), Rehabilitacja zawodowych zaburzeń głosu. Poradnik dla nauczycieli, Instytut Medycyny Pracy im. J. Nofera, Łódź 2009.