Wyraźne słyszenie wpływa na komfort naszego życia. Kiedy pojawią się zaburzenia słuchu, konieczne jest szybkie przeciwdziałanie. Mogą się one zdarzyć w każdym wieku, choć najczęściej mówi się o niedosłuchu spowodowanym starzeniem się człowieka.
Według szacunków Zespołu Instytutu Fizjologii i Patologii Słuchu, który prowadził przez 20 lat badania przesiewowe u dzieci w wieku szkolnym, ubytki słuchu występują nawet u co szóstego dziecka. Szacuje się, że w Polsce z problemami ze słuchem boryka się około 2,8 miliona pacjentów, a w skali świata jest to ponad 500 milionów osób. Jakie mogą być przyczyny takiego stanu rzeczy?
Przyczyny zaburzeń słuchu
Zaburzenia słuchu występują już od urodzenia. Przeważnie wpływa na to przebieg ciąży. Na tym etapie pojawiają się mutacje genetyczne, wpływające na jakość słyszenia. Niektóre choroby u matki, takie jak toksoplazmoza czy różyczka, przebytych w trakcie ciąży, mogą negatywnie oddziaływać na płód.
Czynnikiem wywołującym uszkodzenia słuchu może być zażywanie niektórych leków, takich jak aspiryna lub niektórych antybiotyków (np. streptomycyna i kanamycyna). Uszkodzenia słuchu mogą powstać także podczas porodu – w wyniku mechanicznych urazów lub niedotlenienia. Zaburzenia słuchu mogą też być nabyte. Najczęściej wpływają na nie różnego rodzaju urazy: uszkodzenie błony bębenkowej lub ubytki wynikające z gwałtownych zmian ciśnienia, na przykład podczas nurkowania lub skoków z dużej wysokości.
Problemy ze słuchem zdarzają się również w wyniku zatrucia lekami, takimi jak: kwas acetylosalicylowy, niesterydowe leki przeciwzapalne, aminoglikozydy, wankomycyna, cisplatyna, furosemid, kwas etakrynowy, czy chinina. Na słuch mogą wpływać również zaburzenia krążenia, choroby uszkadzające nerw słuchowy (np. zapalenie nerwu VIII lub stwardnienie rozsiane) oraz choroby alergiczne i autoimmunologiczne.
Jednym z czynników ryzyka u młodych ludzi, które mogą skutkować niedosłuchem w przyszłości, są jednak uszkodzenia wynikające z narażenia uszu na zbyt duży hałas. Sprzyjają temu: głośne słuchanie muzyki, zwłaszcza na słuchawkach, uczestnictwo w koncertach z dużym natężeniem dźwięku, jazda na motocyklu, a nawet czynna zabawa materiałami pirotechnicznymi (petardy, sztuczne ognie).
Rodzaje ubytków słuchu
Istnieje kilka rodzajów ubytków słuchu. Pierwszym jest tzw. niedosłuch prelingwalny, czyli powstały do pierwszego roku życia włącznie. Można z niego wyróżnić typ wrodzony (powstały w czasie ciąży) lub nabyty (od urodzenia do pierwszego roku życia). Kolejnym rodzajem niedosłuchu jest typ występujący w czasie rozwoju mowy (od 2. do 7. roku życia), a ostatnim – zaburzenia słuchu powstałe po etapie nauki mowy.
Badania słuchu w Centrum Zdrowia AGVITA
Protetycy słuchu oraz laryngolodzy oferują w ramach Centrum Zdrowia AGVITA następujące badania:
Audiometria tonalna (PTA)
To badanie pozwalające ocenić próg słyszenia oraz określić stopień ubytku słuchu w zależności od częstotliwości i natężenia dźwięku. Wynik badania, w postaci audiogramu, pozwala ponadto ustalić lokalizację niedosłuchu, jeśli wynika z uszkodzenia narządów (ucho środkowe, ucho wewnętrzne, dalsze odcinki drogi słuchowej).
Audiometria tonalna przeprowadzana jest w przystosowanym do tego, wytłumionym gabinecie. Pacjent otrzymuje specjalne słuchawki. Gdy usłyszy dźwięk, ma za zadanie nacisnąć przycisk. Sygnał przechwytuje osoba prowadząca badanie.
PTA to jedno z podstawowych badań przesiewowych. Jest bezpieczne, nieinwazyjne i bezbolesne. Nie jest wymagane skierowanie od lekarza. Audiometria tonalna wymaga jednak współpracy pacjenta, dlatego wykonywana jest u osób dorosłych i dzieci od 5 roku życia.
Badanie trwa około 15-20 minut.
Audiometria impedancyjna (tympanometria)
To badanie ucha środkowego. Opiera się na pomiarze odruchów mięśnia strzemiączkowego, napięcia błony bębenkowej i ciśnienia w uchu środkowym. Tympanometria to niezwykle precyzyjne badanie obiektywne, pozwalające ocenić drożność ucha środkowego.
Badanie wykonywane jest oddzielnie dla ucha prawego i lewego. Do kanału usznego wprowadzana jest sonda zakończona silikonową końcówką, dopasowaną do wielkości ucha, aby umożliwić jego szczelne zatkanie. Sonda zmienia ciśnienie w przewodzie słuchowym oraz generuje bodźce dźwiękowe.
Pomiar dokonywany jest automatycznie. Wynik w postaci wykresów pacjent otrzymuje od razu po badaniu.
Badanie nie wymaga aktywnej współpracy ze strony pacjenta, dlatego może być przeprowadzane już u niemowląt. Skierowanie od lekarza nie jest wymagane.
Audiometria impedancyjna jest bezbolesna i trwa około 10 minut.
Otoemisja akustyczna (OAE)
To obiektywne badanie słuchu pozwalające na wykrycie niedosłuchu odbiorczego pochodzenia ślimakowego. Badanie wykonywane jest w specjalnie wytłumionym gabinecie.
Do kanału usznego pacjenta wprowadzana jest sonda, wyposażona w głośnik nadający dźwięki oraz bardzo czuły mikrofon, który przechwytuje zwrotny sygnał akustyczny, który powstaje w ślimaku pod wpływem słyszanych dźwięków. Pomiar dokonywany jest automatycznie, a wynik w postaci wykresów pacjent otrzymuje od razu po badaniu.
Badanie nie wymaga aktywnej współpracy ze strony pacjenta, dlatego może być przeprowadzane nawet u niemowląt. Podczas trwania otoemisji pacjent musi zachowywać się bardzo cicho, aby nie zaburzać pracy mikrofonu, dlatego mniejsze dzieci powinny być spokojne i wyciszone. Przeciwwskazaniem do badania są objawy przeziębienia. Skierowanie od lekarza nie jest wymagane.
Badanie jest całkowicie bezbolesne i trwa około 10 minut.
Audiometria słowna (mowy)
Badanie służy ocenie zdolności rozumienia mowy słyszanej przez osobę badaną. Pozwala ono diagnozować zdolność pacjenta do komunikacji w życiu codziennym. Pacjent otrzymuje specjalne słuchawki, w których odsłuchuje nagranie testu słownego.
Test składa się z list specjalnie dobranych wyrazów, które podawane są z różnym natężeniem dźwięku. Zadaniem pacjenta jest powtarzanie tego, co usłyszał. Wynik badania podany jest w postaci wykresu, który obrazuje procent właściwie zrozumianych słów przy określonym poziomie głośności sygnału mowy.
Audiometria słowna jest badaniem nieinwazyjnym, wymagającym współpracy ze strony pacjenta, dlatego przeprowadzana jest u osób dorosłych i dzieci od około 7 roku życia. Skierowanie od lekarza nie jest wymagane.
Czas trwania badania to około 20-30 minut.
Charakterystyka szumu usznego
Jest to subiektywne badanie, pozwalające określić parametry akustyczne dźwięku słyszanego przez pacjentów borykających się z problemem szumu usznego.
Charakterystyka szumu usznego wykonywana jest za pomocą specjalnych słuchawek w wyciszonym pomieszczeniu. Pacjent odsłuchuje za ich pomocą dźwięki i jego zadaniem jest wskazanie tych, które najbardziej przypominają szum, który słyszy na co dzień.
Badanie jest nieinwazyjne i bezbolesne, wymaga jednak współpracy ze strony pacjenta, dlatego przeprowadzane jest u osób dorosłych i dzieci od około 7 roku życia. Wynik badania podany jest w postaci opisu, zawierającego parametry dźwięku przypominającego szum osoby badanej.
Czas trwania to około 10 minut.
UCL (badanie na głośne dźwięki, test nieprzyjemnego słyszenia)
Jest to badanie, które pozwala ocenić poziom natężenia dźwięków, które dla pacjenta są nieprzyjemne. Wynik pomaga w diagnozowaniu nadwrażliwości słuchowych oraz w dostrajaniu aparatów słuchowych. Badanie UCL wykonywane jest za pomocą specjalnych słuchawek w wyciszonym pomieszczeniu. Pacjent odsłuchuje za ich pomocą dźwięki o zwiększającym się natężeniu i jego zadaniem jest zasygnalizowanie momentu, w którym dźwięk staje się nieprzyjemny.
Badanie wymaga współpracy ze strony pacjenta, dlatego przeprowadzane jest u osób dorosłych i dzieci od około 7 roku życia. Wynik badania podany jest w postaci wykresu.
Czas trwania to około 10 minut.
Próba SISI (badanie nadprogowe)
To badanie pozwala na określenie zdolności spostrzegania zmian natężenia dźwięku. Próba wykorzystywana jest w celu określenia charakteru (miejsca uszkodzenia) niedosłuchu odbiorczego. Badanie wykonywane jest za pomocą specjalnych słuchawek w wyciszonym pomieszczeniu.
Pacjent odsłuchuje za ich pomocą ciągły dźwięk, którego głośność jest co pewien czas delikatnie zwiększana. Zadaniem osoby badanej jest zasygnalizowanie momentu modulacji osobie prowadzącej.
Próba SISI wymaga współpracy ze strony pacjenta, dlatego przeprowadzana jest u osób dorosłych i dzieci od około 7 roku życia. Wynik badania podany jest w postaci tabeli.
Czas trwania to około 10 minut.
Próba Fowlera
To test przeznaczony dla pacjentów, u których występuje różnica w słyszeniu pomiędzy uszami o wartości co najmniej 30 dB. Celem badania jest ocena objawu wyrównania głośności między uszami. Badanie wykonywane jest za pomocą specjalnych słuchawek nausznych w wyciszonym pomieszczeniu. Pacjent odsłuchuje za ich pomocą dźwięk, który dla ucha gorzej słyszącego jest stopniowo wzmacniany. Zadaniem pacjenta jest porównywanie dźwięków i wskazanie momentu, w którym dźwięk słyszany obustronnie jest jednakowy.
Próba SISI wymaga współpracy ze strony pacjenta, dlatego przeprowadzana jest u osób dorosłych i dzieci od około 7 roku życia. Wynik badania dostępny jest bezpośrednio po badaniu.
Czas trwania to około 10 minut.
Zalety badań słuchu
Centrum Zdrowia AGVITA w Poznaniu oferuje szeroki zakres badań słuchu, który pozwala stwierdzić, czy słuch pacjenta jest w dobrej kondycji. Mają one szereg zalet:
- są nieinwazyjne – nie wymagają dużej ingerencji lekarza w narządy słuchu pacjenta,
- nie powodują bólu u pacjentów – strach przed bolesnym badaniem może przyczyniać się do rzadkiej profilaktyki słuchu,
- nie wymagają skierowania – można je wykonać na miejscu, w specjalistycznym ośrodku,
- mogą być wykonywane u pacjentów w każdym wieku, zaczynając od niemowląt,
- pozwalają na wczesne wykrycie niedosłuchu,
- zwiększają skuteczność działań zaradczych oraz profilaktycznych. Dobre nawyki pomogą utrzymać słuch w dobrym stanie przez wiele lat.