Katar potrafi być dokuczliwy nawet przez krótki czas. Jednak przy niektórych chorobach, trwa znacznie dłużej. Jedną z nich jest alergiczny nieżyt nosa (ANN), który może mieć charakter okresowy lub przewlekły. Co to za choroba i w jaki sposób zabrać się za jej leczenie?
Katar na tle alergicznym to niezwykle powszechna przypadłość. Szacunkowo dotyka nawet do 25 % populacji. Została nazwana w I połowie XIX i na początku była znana jako „gorączka sienna”. Choć choroba jest spotykana na wszystkich kontynentach, a liczba chorych ciągle się zwiększa, to Polska zalicza się do krajów, w których ANN jest spotykany wyjątkowo często.
Na alergiczny nieżyt nosa szczególnie często są narażone osoby pomiędzy 20. a 40. rokiem życia. Wraz z wiekiem zróżnicowanie chorych pod względem płci ulega wyrównaniu.
Alergiczny nieżyt nosa – jak się objawia?
ANN jest reakcją zapalną błony śluzowej nosa na alergen. Najczęściej charakteryzuje się zatkanym nosem, swędzeniem w jego obrębie, wodnistą wydzieliną oraz kichaniem. Niektóre alergeny mogą powodować także stan zapalny oczu (przekrwienie łzawienie i swędzenie spojówek). Objawy występują przynajmniej przez godzinę, wielokrotnie w ciągu roku.
O okresowym, alergicznym nieżycie nosa mówimy wtedy, kiedy występuje on mniej niż 4 dni w tygodniu przez mniej niż miesiąc. Jeśli objawy występują częściej, diagnozuje się przewlekły, alergiczny nieżyt nosa. Łagodna postać choroby nie zaburza snu, nie ma uciążliwych objawów i nie przeszkadza w wykonywaniu codziennych czynności. Jeśli objawy stają się uporczywe, mówimy o postaci umiarkowanej lub ciężkiej.
Alergenami mogą być pyłki roślin (sezonowo), roztocza kurzu, sierść zwierząt lub pleśnie (całorocznie), zanieczyszczenia powietrza, takie jak ozon, czy dwutlenek siarki, a nawet nadwrażliwość na niektóre leki, np. NLPZ (niesteroidowe leki przeciwzapalne). Stosunkowo rzadko ANN występuje przy pokarmach, czy innych materiałach, takich jak lateks.
Alergiczny nieżyt nosa – przyczyny
Alergiczny nieżyt nosa może być spowodowany przez czynniki genetyczne lub środowiskowe. Wśród genetycznych znajduje się niska masa urodzeniowa, płeć męska noworodka, czy podwyższone stężenie przeciwciał IgE. Możliwe jest przekazanie skłonności do alergii przez rodziców – w przypadku, kiedy oboje są alergikami, ryzyko urodzenia się dziecka z alergią wzrasta nawet do 40 %.
Wśród przyczyn środowiskowych znajdują się: wzrost stresu, rosnące zanieczyszczenie powietrza, niezdrowa dieta, zmniejszony kontakt układu immunologicznego z drobnoustrojami, narażenie na bierne palenie.
Alergiczny nieżyt nosa – leczenie
Mimo, że nazwa „alergiczny nieżyt nosa” wskazuje na alergię, leczeniem choroby w tej postaci zajmują się również laryngolodzy. Dobranie charakteru leczenia zależy od stopnia nasilenia objawów (od łagodnego do ciężkiego) oraz od tego, czy choroba ma postać okresową, czy przewlekłą. Kluczowe jest przeprowadzenie wywiadu, badań przedmiotowych, takich jak rynoskopia, czy endoskopia jam nosa.
Leczenie to przede wszystkim unikanie kontaktu z alergenem, które zaostrzają objawy. Obejmuje też terapię środkami farmakologicznymi, immunoterapię lub interwencję chirurgiczną. Wśród grup leków znajdują się: leki przeciwhistaminowe, glikokortykosteroidy (do 3 tygodni), kromony, leki przeciwleukotrienowe, sympatykomimetyki, czy bromek ipratropium.
Z pewnością nieleczony alergiczny nieżyt nosa może doprowadzić do powikłań w obrębie dolnych dróg oddechowych, a także zaostrzenia objawów innych chorób (na przykład astmy oskrzelowej).
Serdecznie dziękujemy dr Tatianie Fijałkowskiej – Ratajczak, otolaryngologowi współpracującemu z Centrum Zdrowia AGVITA, za konsultację merytoryczną tekstu.
Piśmiennictwo:
- W. Brzoznowski, Standardy diagnostyczne i terapeutyczne alergicznego nieżytu nosa, Via Medica 2009, s. 173-180.
- R. Rutkowski, B. Kosztyła-Hojna, J. Rutkowska, Alergiczny nieżyt nosa — problem epidemiologiczny, ekonomiczny i społeczny XXI wieku, Pneumonol. Alergol. Pol. 2008; 76: 348–352.