Początek roku szkolnego to czas pełen emocji, nowych wyzwań i… większego wysiłku głosowego. Dla wielu dzieci szkoła to miejsce, gdzie głos jest używany intensywnie – podczas lekcji, na przerwach, zajęciach dodatkowych czy w świetlicy. Rodzice często nie zdają sobie sprawy, że dziecięcy głos może ulec przeciążeniu, a pojawiająca się chrypka nie zawsze jest „niewinnym objawem”.

W artykule podpowiadamy, jak rozpoznać niepokojące sygnały, jak chronić głos ucznia oraz kiedy warto skonsultować się ze specjalistą.

Jak rozpoznać problemy z głosem u dziecka?

Dzieci rzadko same zgłaszają trudności z głosem – często nie zdają sobie sprawy z problemu. Dlatego tak ważna jest czujność rodzica lub nauczyciela. Niepokojące objawy to:

  • przewlekła chrypka, szorstki lub matowy głos,
  • częste „zrywanie się” i „przeskakiwanie” głosu w trakcie mówienia,
  • potrzeba ciągłego odchrząkiwania,
  • nadmierne zmęczenie głosowe (dziecko po szkole mówi ciszej, szeptem, niechętnie),
  • ból gardła podczas mówienia – bez infekcji,
  • zauważalne trudności z głośnym mówieniem (np. na przedstawieniach, w dużych grupach).

Czy chrypka u dziecka to norma?

Nie – chrypka u dziecka nie powinna być ignorowana. Choć u najmłodszych dzieci (w wieku przedszkolnym) epizody chrypki mogą się pojawiać przejściowo, częste lub przewlekłe problemy z głosem mogą wskazywać na przeciążenie lub nieprawidłową emisję głosu. W skrajnych przypadkach może dojść do rozwoju tzw. guzków głosowych, które wymagają terapii logopedycznej, a czasem nawet interwencji medycznej. Warto pamiętać, że trakt głosowy dziecka jest delikatniejszy i bardziej podatny na uszkodzenia niż u osoby dorosłej.

Dlaczego dzieci „tracą głos” po szkole?

To dość częste zjawisko, szczególnie u uczniów wczesnoszkolnych i dzieci aktywnych społecznie. Główne przyczyny to:

  • krzyk na przerwach – hałas w szkolnych korytarzach zmusza dzieci do podnoszenia głosu i nadmiernego wysiłku głosowego,
  • nieprawidłowa emisja głosu – mówienie „na siłę”, ze spiętymi mięśniami szyi, bez wsparcia oddechu,
  • przeciążenia w czasie wystąpień publicznych (recytacje, przedstawienia),
  • częste infekcje górnych dróg oddechowych, które niszczą barierę ochronną błony śluzowej gardła,
  • brak regeneracji – dzieci nie mają świadomości, że głos także potrzebuje odpoczynku.

Jak dbać o głos dziecka? Profilaktyka w codziennym życiu

Profilaktyka głosu to nie tylko sprawa logopedy – to codzienna troska o warunki, w jakich dziecko funkcjonuje. Oto najważniejsze elementy:

1. Nawilżenie powietrza i błon śluzowych

  • Zapewnij odpowiednią wilgotność powietrza (ok 60%), szczególnie w sezonie grzewczym.
  • Pamiętaj o nawadnianiu dziecka – najlepiej wodą niegazowaną, w małych porcjach przez cały dzień.

2. Higiena mówienia

  • Zachęcaj dziecko do mówienia spokojnie, bez krzyku.
  • Unikaj długich rozmów w hałasie (np. na spacerze przy ruchliwej ulicy).
  • Ucz dziecko świadomego oddechu (praca przeponą, wdech przez nos, spokojny wydech).

3. Dieta wspierająca głos

  • Unikaj produktów podrażniających gardło: słodyczy z barwnikami, bardzo gorących lub bardzo zimnych napojów w tym napojów gazowanych.
  • Wprowadź do diety produkty bogate w witaminy A, E i C (np. marchew, oliwa z oliwek, cytrusy – jeśli nie uczulają).

4. Środowisko szkolne

  • Warto zwrócić uwagę na poziom hałasu w klasie i na przerwach.
  • Zachęć nauczycieli do dbania o ciszę w czasie zajęć – dzieci krzyczą mniej, jeśli nie muszą przekrzykiwać otoczenia.

Kiedy udać się do logopedy lub foniatry?

Jak zaznacza dr n. med. Krzysztof Piwowarczyk, do specjalisty warto zgłosić się, gdy:

  • chrypka lub zmiana barwy głosu utrzymuje się dłużej niż 2–3 tygodnie,
  • dziecko skarży się na ból gardła bez infekcji, który nasila się podczas mówienia,
  • pojawiają się zaburzenia mowy z towarzyszącym napięciem mięśniowym szyi,
  • dziecko niechętnie mówi lub unika wystąpień z powodu głosu,
  • wcześniej miało już problemy z głosem i sytuacja się powtarza.

Logopeda, a w razie potrzeby foniatra, oceni stan aparatu głosowego i zaproponuje odpowiednią terapię – najczęściej opartą na ćwiczeniach oddechowo‑fonacyjnych oraz pracy z napięciem mięśniowym.

Podsumowanie

Głos dziecka to narzędzie codziennej komunikacji zapewniające prawidłowy i harmonijny rozwój– zarówno w szkole, jak i w domu. Warto nauczyć najmłodszych, że o głos także trzeba dbać. Dzięki wczesnej profilaktyce i reagowaniu na niepokojące objawy, można uniknąć długotrwałych przeciążeń i trudności głosowych, które mogą wpłynąć na rozwój społeczny i edukacyjny dziecka.

—————————

Dr n. med. Krzysztof Piwowarczyk – specjalista otolaryngologii oraz foniatrii i audiologii, oferuje kompleksową diagnostykę i leczenie pacjentów z zaburzeniami głosu.

Doktor Piwowarczyk przyjmuje w Centrum Zdrowia AGVITA po wcześniejszym ustaleniu terminu wizyty.

Rejestracja pod numerem telefonu: 533 336 877 lub 533 677 877